Bonte Boertje of Senegalpapegaai:

 

Opmerkingen:
 
De bonte boer is een leuke en zachtaardige vogel. Import vogels zijn schuw en zal men dan ook niet snel buiten het broedblok vinden. De voorkeur gaat dus uit naar mooie nakweek vogels. Deze vogels zijn niet of nauwelijks op het oog te sexen, en men doet er dus verstandig aan sekspapieren bij deze vogels proberen te krijgen alvorens er mee te kweken. De bonte boer is een mooi gekleurde vogel en kan als deze tam gemaakt wordt een hele leuke huiskamervogel worden. Deze vogels kunnen leren praten, hoewel dit bij deze vogels heel afhankelijk is van individueel imitatievermogen. Om er mee te kweken kan men een kweekbox nemen met de maten van 1 x 1 x 1 meter, maar in mijn optiek is het toch leuker wanneer men deze vogels in een kleine vlucht houdt. Hier beleef je op de langere termijn toch meer plezier van dan van deze vogels in een kweekbox. Wat schreeuwen betreft zijn bonte boeren heel rustig. Hun tonen bestaan uit fluittonen, die niet onaangenaam zijn om te horen.

Ondersoorten

P. senegalus senegalus (geelbuik bonte boer)
P. senegalus mesotypus (oranjebuik bonte boer)
P. senegalus versteri (roodbuik bonte boer)
Meso = tussen (oranje is tussen geel en rood in)
Verspreiding van het midden-westen van Afrika, van Senegal tot het noorden van Kameroen.

Een ieder die de kleine Senegal papegaai oftewel het Bonte Boertje (Poicephalus Senegalus) kent, weet ongetwijfeld hoe ze zijn. De Grijze roodstaarten zijn de beste praters, de Hyacint ara´s de grootste en de Molukken kaketoes de mooiste vogels, maar de Senegal papegaai weet exact hoe hij je hart moet veroveren en hoe zichzelf op nummer 1 te zetten. Het zijn dan ook vaak gewiekste donders die alle andere huisdieren duidelijk laat weten wie er bovenaan in rangorde staat. Dit zelfvertrouwen is een van de kenmerken waardoor de Senegal papegaai in de top 15 van populairste huisdieren in Amerika staat.

Het signalement
 
De Senegal papegaai is lid van de Afrikaanse Poicephalus-familie waartoe ook de Meijer papegaai, de Jardines en bijvoorbeeld de Kaapse papegaai behoren. Veel van deze soorten lijken een ´hoedje´ op te hebben door een afwijkende kleur op de kop. In het geval van het Bonte Boertje is dit hoedje grijs. De rug, vleugels en korte staartveren zijn groenachtig. De borst en buik variëren van citroengeel tot oranje. De snavel is grijs, de poten roze. De ogen van jonge Senegal papegaaien zijn donkergrijs maar kleuren geler naarmate de leeftijd vordert. De lengte varieert van 20 tot 22 cm, hoewel sommige vogels krap 25 centimeter halen. Het zijn lekkere compacte, kleine en toch complete papegaaien. Helaas doet deze omschrijving een beetje saai aan. Het doet derhalve onrecht aan de aantrekkelijkheid van de papegaai.

Zoek de verschillen

De meeste literatuur en (vogel)dierenartsen zullen zeggen dat er geen uiterlijk verschil is in man en pop bij de Senegal papegaaien. De enige manier om het geslacht met zekerheid vast te stellen is volgens hun een DNA-test of endoscopisch onderzoek. Ervaren kwekers vinden echter dat er meerdere uiterlijke kenmerken zijn waaraan het geslacht prima te bepalen is. Ten eerste zijn mannen iets groter en forser, daarnaast hebben ze een iets minder rond kopje en zijn de vent-veren bij de volwassen mannen geel maar groen bij een volwassen pop.

Mijn eigen Senegal papegaai noemden wij al maanden ´Hercule Parrot´ voordat we hem eindelijk middels DNA-onderzoek lieten sexen. Voordat we naar de dierenarts gingen, keek ik de bovenstaande verschillen volgens kwekers nog eens goed na en bedacht dat Hercule heel goed een pop zou kunnen zijn. En inderdaad, de uitslag van de DNA-test gaf aan dat Hercule van het vrouwelijke geslacht was. Aangezien echter inmiddels iedereen al aan de naam gewend was, bleef zij onveranderd Hercule heten.

Jaloers

Senegal papegaaien zijn prima huisdieren. Ze zijn trouw en intelligent en binden zich snel aan de eigenaar. Ze hebben zelfs de neiging om iets te veel aan hun eigenaar of eigenaren te hechten, tenminste als we de vele verhalen hierover mogen geloven. Veel anekdotes over Senegal papegaaien verhalen over exemplaren die zeer jaloers reageren als hun uitverkoren baasje aandacht besteedt andere gezinsleden of huisdieren. Hercule had hier ook last van. Eerst leek het wel aandoenlijk aangezien hij mij verkoos boven alle anderen. Totdat jouw papegaai alle andere mensen begint te bijten om ze maar bij je weg te krijgen. Toen moesten we echt eraan werken zodat Hercule ook andere mensen accepteerde. Doorzettingsvermogen en geduld zijn hierbij van groot belang. Hercule vindt mijn man nu ook zeer lief en accepteert aandacht van andere gezinsleden en gasten.

Perfecte imitators

Senegals zijn relatief rustige vogels. Sommige kunnen praten alhoewel hun stemmetjes dan vaak zeer zacht zijn. Hun natuurlijke volume is dusdanig dat de meeste vogels zonder problemen met buren in huis gehouden kunnen worden. Het zijn perfecte imitators van allerlei huiselijke geluiden. Vooral geluiden waarop de baas direct reageert, zijn populair. Hercule kan bijvoorbeeld ontzettend goed de rookmelder nadoen. Toch is het karakter van de Senegal de meest aantrekkelijke kant van deze papegaaiensoort. Zoals de meeste eigenaren zullen kunnen beamen, hebben de Senegal papegaaien ronduit een gevoel voor humor. Hercule´s favoriete trucje is om mij heel zachtjes in de top van mijn neus te bijten en dan direct een perfecte imitatie van mijn lach ten beste te geven. Het zijn echte knuffels die het heerlijk vinden gekroeld te worden. Ze kunnen wel vrij gemakkelijk verwend worden maar het is de verantwoordelijkheid van de eigenaar om dat te voorkomen.

Het Bont Boertje kent een scala aan geluiden en kan soms behoorlijk luidruchtig zijn tijdens zijn ochtend- en avondkwartiertje, met een schril Shrieeek Shrieeek geluid. Dat is lastig als je net aan de telefoon zit maar je buren zullen er niet echt last van hebben.

Praten en een klein beetje imiteren behoort tot de mogelijkheid, maar echte babbelaars zijn het vaak niet. Ook kunnen ze in hun eigen brabbeltaaltje behoorlijk amusant zijn.

Alles op zijn tijd

Het zijn geen constante aandachtvragers zoals veel kaketoes dat zijn. Met regelmatige liefde en aandacht ´s ochtends en ´s avonds en overdag veel speelgoed kan een Senegal zich prima vermaken terwijl zijn baasje werkt. Hercule is daarbij zelfs nog netjes - voor zover een papegaai netjes kan zijn. In vergelijking met onze andere papegaaien maakt Hercule maar weinig rommel rond zijn kooi.

Om de Senegal papegaai in topconditie te houden, heeft hij compleet en gevarieerd voer nodig. Alleen een zaadmengsel leidt uiteindelijk tot. Onze dierenarts adviseerde ons een goed pelletvoer als basis te nemen en daarbij naar hartelust verse groente en fruit bij te voeren. Zaad krijgt hij alleen als extraatje. Verder denk ik maar zo: wat slecht voor ons is, is slecht voor de vogels en dat krijgen ze dus in ieder geval niet. Verder krijgen onze vogels nooit chocola en avocado´s aangezien dat ronduit giftig is! Hercule is gek op gebakken aardappeltjes, rijstwafels en yoghurt.

Koud sproeien
 
Hercule haatte water toen wij hem / haar in huis kregen. Daarom sproeiden wij hem slechts een keer per week. Omdat we in een boek gelezen hadden dat we vogels met een föhn moesten drogen, deden we dat netjes. Toen Hercule echter doffere veren kreeg, gingen we voor advies naar onze vogelarts. Hij gaf ons de tip Hercule iedere dag te sproeien of te laten badderen en daarna aan de lucht te laten drogen. Daarbij konden we ook beter koud dan lauw water gebruiken. Deze tips hebben we net zo lang gehanteerd totdat Hercule gewend was aan de nieuwe routine. Nu wordt hij elke dag met de plantensproeier gedoucht totdat hij behoorlijk doorweekt is. Hij vindt het prachtig! En merkt hij dat de andere vogels meer water krijgen dan hij, dan laat hij dat op zeer luidruchtige wijze weten. De nieuwe werkwijze werpt zijn vruchten af: de vogel voelt zich er prettig bij en het verenpak is glanzend, mooi en goed aangesloten.
Een gezonde, goed opgevoede, liefdevol gehouden Senegal papegaai is een schitterende huisgenoot. De opvattingen over de levensverwachting van deze kleine clowns lopen uiteen maar het beste valt hierbij een jaar of 20 tot 25 aan te houden. En door de almaar verdergaande ontwikkelingen op het gebied van voeding en huisvesting van papegaaien, kan de levensduur alleen maar toenemen. Wees niet verbaasd als u deze kleine charmeurs in huis neemt en zij direct de leiding in uw huis overnemen!

Korte beschrijving

De Bonte boer is 23 cm. groot. Vleugels, rug, staart en de borst (in een punt lopend) zijn groen. De buik is van geel tot bijna rood (het onderscheid tussen de (onder)soorten). De kop is grijsbruin. De snavel en poten grijs. Iris bij volwassen vogels strogeel. Er zijn ook wel vogels met blijvend witte irissen. Dit is geen kenmerk voor een bepaalde (onder)soort.

Geslachtsonderscheid

Onderzoek door zowel de Poicephalus Section England (in het Engelse vogelbestand) als door het Poicephalus Stamboek Nederland (in natuurhistorische musea in Tring (Engeland) en Leiden) heeft aangetoond dat het verschil tussen man en pop met 90% zekerheid is vast te stellen door de groene driehoek op de borst te vergelijken. Bij de poppen loopt deze door tot tussen de poten, terwijl bij de man de punt niet verder reikt dan de onderborst.

Habitat

De Bonte boer komt voor in de landen van het midden-westen van Afrika, van Senegal tot het noorden van Kameroen. De P.s.senegalus is te vinden in Senegal - Gambia waarbij de noordelijkst voorkomende vogels geel zijn en de zuidelijker voorkomende vogels al naar licht oranje kleuren. De P.s. mesotypus komt voor in het gebied Nigeria - Kameroen waar de kleur varieert van licht tot donker oranje. De P.s. versteri komt voor in een gebied in het noordelijk gedeelte van Ivoorkust - Togo tot aan de kust en varieert van donkeroranje tot roodoranje. Op de kaart gezien ten opzichte van de evenaar verloopt de kleur van lichtgeel tot donderoranje (rood). Maar de opmerking ,,zo geel als een citroen, zo oranje als een sinaasappel en zo rood als een tomaat'' gaat toch niet op. Zo duidelijk is het niet. Meest geïmporteerde en dus ook meest voorkomende soort is de nominaatvorm, waarvan de kleur varieert van lichtgeel tot geeloranje. Momenteel loopt een genetisch onderzoek om vast te stellen of de senegalus en mesotypus eigenlijk 1 soort zijn.

Biotoop

Open en licht beboste savannen in het noordelijk gedeelte van het leefgebied (veel graszaden en insecten) en oerwoud en mangrovebossen in het zuiden (bladknoppen en fruit). In hun leefgebied wordt ook veel aan landbouw gedaan. Denk aan bijvoorbeeld verbouw van pinda en gierst. Hier kunnen ze veel schade aanrichten. De vogels trekken enkele honderden kilometers tussen noord en zuid afhankelijk van het voedselaanbod. Broedtijd medio oktober/november (het is dan regentijd).

In avicultuur

De Bonte boer is de vertegenwoordiger van het geslacht Poicephalus die het meest gehouden wordt. De kleurverdeling, het formaat en de relatief lage prijs spelen hierbij zeker een rol. Er is goed mee te kweken. De vogel is makkelijk en sterk, wordt gemakkelijk tam en vindt de laatste tijd ook steeds meer de weg naar de huiskamer.

Kweek

De vogels, die in de natuur in groepen leven, zonderen zich in de broedtijd als paar af en bakenen een territorium af. In gevangenschap blijkt een volière waarin een groep wordt gehouden prima te werken. Als men wil broeden, zondert men een paar af en brengt dat onder in een kistkooi (alleen aan de voorzijde tralies). Dit geeft de vogels de meeste rust. Een gesloten broedblok met een hoogte van circa 50 cm en een bodemoppervlak van 25X25 cm. wordt met een te klein invlieggat van circa 4 cm van het licht af opgehangen. (boor in het blok een gat van 7 cm met ervoor een dun plaatje vurenhout of schors waarin een gat van 4 cm). Zijn de vogels geïnteresseerd dan wordt het invlieggat door de vogels aangepast tot de gewenste grootte. Deze methode geeft de vogels een veilig gevoel. De pop legt 2/4 eieren die gedurende ongeveer 27 dagen worden bebroed. Na 9 tot 11 weken vliegen de jongen uit en worden nog enkele weken door de ouders gevoerd. Verandering in ruimte, voeding en afzondering geven de vogels vaak een impuls om te gaan broeden. Nb. Sommige kwekers laten het gehele jaar het nestblok hangen. Deze wordt dan tevens gebruikt als slaapplaats.

Voeding

Een groot parkieten-mengsel, vette zaden afhankelijk van aantal vlieguren. Kistkooivogels vetarme voeren dan volièrevogels. Volièrevogels die in de winter buiten blijven, wat vetter voeren in de koude periode. Verder aanvullen met een mengsel van ei- en universeelvoer, fruit, wortel, noten en proteïnerijke kiemzaden (peulvruchten). 3 delen zaad/2 delen overig. In de broedtijd zaadmengeling afbouwen naar bijna 1 en overig naar 4. De pelletsmensen onder u hebben vast een mooi verhaal over optimale voeding of nooit gevarieerde voeding mede kijkend naar de vogels in de natuur die vaak eten wat voorhanden is en dus ook niet zo gevarieerd eten. Natuurvogels zien er dan ook niet altijd goed uit. Mensen die niet gevarieerd (kunnen) voeren raad ik altijd pellets aan. Het gaat er natuurlijk om dat de vogels voldoende en de juiste voedingsstoffen binnen krijgen.

Verder

Bont Boertjes kunnen hard bijten, maar mits goed opgevoed en gesocialiseerd, zullen ze het niet echt gauw doen. Ze zijn intelligent, eigenwijs en vragen veel aandacht als ze alleen zijn. Daarentegen zijn het echte gezinsvogels en kunnen ze erg tam worden. Hun knuffelgehalte is hoog, mits jong aangeleerd.

Het zijn echte knagers en kunnen een kooi of uw spullen binnen de korste keren stuk geknaagd hebben. Gaas, takken, meubels, het maakt niet uit, ze knagen er zo door heen. Zorg daarom voor een stevige kooi of volière waar voldoende speelgoed, takken en dingen om te vernielen in zitten, zodat ze daar hun knaaglust op bot